Για να μπορέσει ένας γονέας να γίνει συναισθηματικός μέντορας, αρχικά, χρειάζεται να προσπαθήσει να αποκτήσει επίγνωση των συναισθημάτων του παιδιού. Ας θυμηθούμε όμως, ποιος είναι ο συναισθηματικός μέντορας: Είναι με τρεις λέξεις, ο γονέας-καλός ακροατής, παρατηρητής και προπονητής του παιδιού του. Είναι αυτός που αποδέχεται τον συναισθηματικό κόσμο του παιδιού του, αυτός που θεωρεί όλα τα συναισθήματα του παιδιού του καλοδεχούμενα γιατί βοηθούν στην καλύτερη επικοινωνία και προσπαθεί να βοηθήσει το παιδί στην διαχείριση αυτών. Τα παιδιά δεν μιλούν πάντοτε για όσα τους συμβαίνουν. Τα μικρότερα παιδιά ιδίως δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν το συναίσθημα τους όπως και να προσδιορίσουν για ποιο λόγο νιώθουν το συγκεκριμένο συναίσθημα. Συνήθως αποκαλύπτουν αυτά που τα απασχολούν μέσα από το φανταστικό παιχνίδι. Έτσι λοιπόν ο γονέας χρειάζεται να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει και να αναγνωρίσει ένα συναίσθημα τη στιγμή που το βιώνει και να το κατονομάσει με ακρίβεια. Επιπλέον, ο γονιός χρειάζεται να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται την εκδήλωση παρόμοιων συναισθημάτων και στους άλλους ανθρώπους.

 

Το δεύτερο στάδιο, για να κατακτήσει κάποιος τον τύπο γονέα-συναισθηματικό μέντορα, είναι να αντιμετωπίζει τα αρνητικά συναισθήματα ως ευκαιρία για επικοινωνία και να τα αναγνωρίζει. Ο γονιός είναι σημαντικό να αξιοποιεί όλα τα συναισθήματα του παιδιού, τόσο τα αρνητικά όσο και τα θετικά, ώστε να το μάθει πως να τα διαχειρίζεται πιο αποτελεσματικά. Μερικοί γονείς, ελπίζοντας ότι θα κάνουν το παιδί τους να μην υποφέρει, κάνουν συχνά σχόλια "αποστασιοποίησης" όπως, ‘μη στενοχωριέσαι, δεν πειράζει’, αντί να πουν ‘είναι πολύ δύσκολο/ στενόχωρο όταν συμβαίνει αυτό, έτσι δεν είναι;’

 

Ο συναισθηματικός μέντορας γνωρίζει ότι δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα παρά μόνο θετικά και αρνητικά. Τα θετικά συναισθήματα ασφαλώς είναι ευπρόσδεκτα, όχι μόνο από το συναισθηματικό μέντορα, αλλά και από τους άλλους τύπους γονέων. Από το γονιό-συναισθηματικό μέντορα τα αρνητικά συναισθήματα είναι επίσης ευπρόσδεκτα, εξίσου με τα θετικά.

 

Όταν κάποιος αρνείται τα συναισθήματα, τα κοροϊδεύει ή τους ασκεί κριτική, αυτά δεν εξαφανίζονται. Μπορεί να εμφανιστούν ως σωματικά συμπτώματα ή να εκδραματιστούν με άλλους τρόπους, π.χ. Με το να πληγώνει κάποιος τους άλλους ή ακόμη και τον εαυτό του. Η αναγνώριση των συναισθημάτων, ιδιαιτέρως των αρνητικών, είναι πολύ σημαντική, διότι πάνω σε αυτή τη διαδικασία μπορούν να δομηθούν και άλλες ικανότητες, όπως η αντιμετώπιση του θυμού ή του φόβου ή η εκμάθηση διαδικασίας επίλυσης προβλημάτων. Τα παιδιά μπορούν να εξασκηθούν στην αναγνώριση αρνητικών συναισθημάτων, ιδιαίτερα όταν αυτά βρίσκονται ακόμη σε χαμηλή ένταση και δεν έχουν συσσωρευτεί.

 

Το τρίτο στάδιο είναι να ακούει, να αφουγκράζεται και να παρατηρεί με ενσυναίσθηση και να επιβεβαιώνει τα συναισθήματα του παιδιού. Να ακούει προσεκτικά το παιδί και μετά να του καθρεφτίζεται αυτό που είπε, κατονομάζοντας τα συναισθήματα του. Χρησιμοποιώντας δικά του παραδείγματα από την παιδική του ηλικία, δείχνει στο παιδί ενσυναίσθηση ως προς αυτό που βιώνει και δείχνει στο παιδί ότι δεν είναι μόνο.

 

Το τέταρτο στάδιο είναι να βοηθά το παιδί να βρίσκει τις λέξεις για να εκφράσει τα συναισθήματα του. Τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται να περιγράψουν αυτό που νιώθουν. Οι γονείς μπορεί να το βοηθήσουν να αναπτύξει ένα λεξιλόγιο, ένα ειδικό γλωσσάρι για τα συναισθήματα, κατονομάζοντας τα δικά του συναισθήματα. Η τεχνική αυτή ονομάζεται αντανακλαστική ακρόαση. Πρόκειται για την τεχνική του καθρεφτίσματος του συναισθήματος του παιδιού από το γονιό και συνίσταται όταν το πρόβλημα αφορά το παιδί και όχι το γονιό. Με τον τρόπο αυτό ο γονιός νομιμοποιεί το συναίσθημα του παιδιού και βοηθά το παιδί να αναγνωρίσει το συναίσθημα του και να αποκτήσει επίγνωση του συναισθήματος, καθρεφτίζοντας το συναίσθημα του στην ένταση/στη διαβάθμιση με την οποία εκφράζεται. Ωστόσο η αποδοχή και η κατανόηση του συναισθήματος δεν σημαίνει επίσης αποδοχή και κατανόηση της συμπεριφοράς του παιδιού. Η λεκτικοποίηση των συναισθημάτων εκ μέρους του γονιού αποτελεί πολύ σημαντική διαδικασία, ιδιαιτέρως όσον αφορά τη βίωση αρνητικών συναισθημάτων. Βοηθώντας το παιδί να εκφράσει λεκτικά τα συναισθήματα που βιώνει, το βοηθά να εκφορτίσει την ένταση που βιώνει, να χαλαρώσει και να ηρεμήσει.

 

Η ενεργητική ακρόαση αποτελεί επίσης μια πολύτιμη επικοινωνιακή δεξιότητα για τη συναισθηματική αγωγή. Πέρα από το να δώσει ένα όνομα στα υποβόσκοντα συναισθήματα του παιδιού, ο γονιός είναι σημαντικό να ενθαρρύνει το παιδί να μιλήσει, να προσπαθεί να αποσαφηνίζει όσα λέει το παιδί, να αντέχει τη σιωπή και τέλος, να επανέρχεται, κάνοντας μια σύνοψη του προβλήματος, όπως το εξέθεσε το παιδί. Βασικό προτερήματα του γονιού που είναι προσεκτικός ακροατής είναι να μπορεί να περιμένει το παιδί να μιλήσει και να εκφραστεί, να μη βιάζεται να το νουθετήσει, να του δώσει συμβουλές καταφεύγοντας στο κήρυγμα.

 

Το τελευταίο στάδιο είναι να θέτει όρια όταν διδάσκει την επίλυση προβλημάτων. Μέρος της προσπάθειας του να βοηθήσει το παιδί να επιλύει προβλήματα είναι η σαφής οριοθέτηση σχετικά με τη συμπεριφορά του, ιδιαίτερα όσον αφορά τη μη αποδεκτή συμπεριφορά.

 

Τα αρνητικά συναισθήματα είναι απολύτως αποδεκτά, δεν μπορεί όμως να είναι αποδεκτή η αρνητική συμπεριφορά. Στη συνέχεια το παιδί οδηγείται προς μια λύση, ώστε να επινοήσει εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων π.χ. ‘Ξέρω ότι είσαι θυμωμένος με την αδελφή σου, αλλά δεν μπορείς να την χτυπάς. Τι θα μπορούσες να κανείς αντί να γίνει αυτό;’

 

Ο γονιός βοηθά το παιδί ώστε να επινοήσει μια σειρά εναλλακτικών λύσεων. Αναγνωρίζει και καθορίζει τους στόχους για την επίλυση του προβλήματος που αντιμετωπίζει. Σε αυτή τη διαδικασία, ίσως το παιδί χρειαστεί χρόνο για να εκφράσει αυτά που νιώθει. Στη συγκεκριμένη φάση βοηθούν οι ανοιχτές ερωτήσεις, οι οποίες οδηγούν στην αποσαφήνιση των διαστάσεων του προβλήματος και των στόχων που το παιδί θέλει να επιτύχει. Σε μερικές περιπτώσεις το πρόβλημα μπορεί να μην έχει κάποια λύση και στόχος μπορεί να είναι απλώς η αποδοχή της απώλειας. Ο γονιός βοηθά το παιδί να επιλέξει μια λύση. Αυτό δεν σημαίνει ότι του υποδεικνύει την πιο σωστή λύση. Συχνά τα παιδιά επιλέγουν μια λύση που δεν φέρνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όταν η λύση είναι ακίνδυνη, είναι χρήσιμο ο γονιός να αφήσει το παιδί να μάθει αποτυχόν λάθη που θα πράξει. Συχνά βοηθά και η αυτοαποκάλυψη των ενηλίκων σχετικά με το πως χειρίστηκαν ανάλογα προβλήματα και τι έμαθαν οι ίδιοι από τα λάθη τους.

 

Τέλος, προτείνεται η αυτοαξιολόγηση του παιδιού, μετά την παρέλευση ενός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος εφαρμογής μιας συγκεκριμένης λύσης, έτσι ώστε να είναι σε θέση να συζητήσει με το γονιό τι απέδωσε και τι όχι η λύση που επέλεξε να ακολουθήσει.

 

Οι γονείς είναι καλό να εκπαιδευτούν ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν περισσότερο αποτελεσματικά στο ρόλο τους. Η καλλιέργεια και η προώθηση των γονικών δεξιοτήτων είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στην ανάπτυξη της συναισθηματικής επάρκειας των παιδιών.