Στις μέρες μας, η σημασία του δώρου στα παιδιά έχει αλλάξει κατεύθυνση και αυτό έχει αρνητική συνέπεια στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και του ψυχισμού τους. Το δώρο προς ένα μικρό παιδί είναι συνήθως κάποιο παιχνίδι, γιατί αυτό θα το ευχαριστήσει, ενώ ταυτόχρονα θα παίξει σημαντικό ρόλο για την υγιή νοητική, ψυχική και συναισθηματική του ανάπτυξη.

 

Είναι αλήθεια, ότι οι περισσότεροι γονείς την σημερινή εποχή κατακλύζουν την καθημερινότητα του παιδιού με πληθώρα δώρων (μικρής ή μεγάλης αξίας) ή το επιβραβεύουν ή το τιμωρούν μέσω υλικών ανταμοιβών ή ποινών με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να οριοθετηθούν απέναντι στο παιδί τους με τον σωστό τρόπο.

 

Το δώρο είναι καλό να προσφέρεται σε σημαντικά ορόσημα στην ζωή ενός παιδιού, όπως είναι κάποια γιορτή ή γενέθλια. Έτσι έχουμε την δυνατότητα να χτίσουμε πιο υγιείς προσωπικότητες, χωρίς να οδηγούμε το παιδί σε καταναλωτική λαιμαργία/βουλιμία. Αντιθέτως, οι γονείς χρειάζεται να προσπαθούν να ασχοληθούν ποιοτικά με το παιδί μέσα από ηθικές ανταμοιβές περισσότερο και όχι να καλύπτουν τα ενοχικά τους συναισθήματα προσφέροντας υλικά αγαθά.

 

 

Πόσο καλό κάνουν τελικά τα πολλά δώρα;

 

Στην περίπτωση της ανταμοιβής, το παιδί πειθαρχεί γιατί ξέρει ότι έχει κάτι να κερδίσει. Επομένως, εκπαιδεύεται να σκέφτεται με ιδιοτέλεια και να κάνει κάτι μόνο όταν είναι προς το συμφέρον του. Ο στόχος είναι το παιδί να μάθει να επιλέγει το αγαθό επειδή το αξιολογεί ως τέτοιο και όχι από τον φόβο των ποινών ή από την προσδοκία του κέρδους.

 

Επίσης, ένα παιδί που εκπαιδεύεται σε πολλά δώρα, μαθαίνει στο ότι μπορεί να έχει αυτό που επιθυμεί εύκολα, ενώ κάθε φορά που κάνει κάτι καλό θα πρέπει να ανταμείβεται με αποτέλεσμα να δυσκολευτεί αργότερα, καθώς η πραγματικότητα του έξω κόσμου είναι πολύ διαφορετική και σκληρή από το προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον, με συνέπεια να ματαιώνεται συχνά.

 

Το παιδί μαθαίνει να καλύπτει τις εσωτερικές του ανάγκες και να επουλώνει τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνονται μέσω των υλικών αγαθών. Έτσι λοιπόν, εκπαιδεύεται σε επιφανειακές επουλώσεις και όχι σε βαθύτερες.

 

Τα παιδιά δεν γεννιούνται άπληστα. Γίνονται, κι’ αυτό γιατί ορισμένοι γονείς δυσκολεύονται να εκφράσουν την αγάπη τους με λόγια ή με απλές συμπεριφορές, μια τρυφερή αγκαλιά, ένα μπράβο που το παιδί έχει ανάγκη, και έτσι στρέφονται στα δώρα. Έτσι, χάνουν τη συναισθηματική επαφή μαζί του, ενώ του περνούν το μήνυμα ότι η αγάπη εκφράζεται μόνο με την ύλη. Τα παιδιά αυτά μπαίνουν στη λογική να ζητούν συνεχώς από τους γονείς και γίνονται χειριστικά απέναντί τους.

 

ʼλλοι πάλι γονείς αναπτύσσουν συναισθήματα ενοχής απέναντι στα παιδιά τους για διάφορους λόγους, όπως το ότι μπορεί να απέχουν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά από την ζωή των παιδιών τους, δωροδοκώντας με αυτόν τον την απουσία τους.

 

Τα παιδιά μπορεί να βρεθούν σε μεγάλη σύγχυση, να καταλήξουν να πιστεύουν ότι η πιο σίγουρη απόδειξη αγάπης και αναγνώρισης των δικών τους είναι τα πολλά και ακριβά δώρα. Με τον καταιγισμό από δώρα, μέσα στον ψυχισμό των παιδιών τείνουν να μπερδευτούν το συναίσθημα, η χρηματική αξία, τα δώρα. Κινδυνεύουν, λοιπόν, να αρχίσουν να αδιαφορούν για όσους τα πλησιάζουν χωρίς να φέρνουν τα πολυπόθητα «καλούδια». Και θα έχουν επίσης δυσκολία να αντιλαμβάνονται τη συμβολική αξία κάθε προσφοράς που τους γίνεται, της απλής, καλοπροαίρετης χειρονομίας.

 

Τα παιδιά τείνουν να γίνονται ιδιαίτερα επιτακτικά στο να αποκτήσουν το πολυπόθητο παιχνίδι που έχουν δει και επιδείδονται σε αρκετά δύσκολες και αρνητικές συμπεριφορές προκειμένου να το αποκτήσουν, με αποτέλεσμα οι γονείς συχνά να λυγίζουν. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, εάν ο γονέας ενδώσει, δεν βοηθά ουσιαστικά το παιδί στο να μπορεί να ανταποκριθεί αργότερα στις απαιτήσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος, και από την άλλη ενισχύουν αυτόν τον ανώριμο τρόπο απόκτησης αγαθών.

 

Πολλές φορές, τα δώρα έρχονται ως μέσο επιβράβευσης σε επίδειξη καλής συμπεριφοράς από την πλευρά του παιδιού. Με αυτόν τον τρόπο όμως μαθαίνει πως κάθε φορά που κάνει κάτι καλό θα πρέπει και να ανταμείβεται, ενώ στην πραγματική ζωή (στον έξω κόσμο αργότερα) τα πράγματα δεν εξελίσσονται κατά αυτόν τον τρόπο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στο ενήλικο πλέον παιδί αρκετές ματαιώσεις και εσωτερικές συγκρούσεις. Επίσης, όταν ο γονέας θέτει ότι η υλική επιβράβευση έρχεται από ένα σύνολο καλών συμπεριφορών, το παιδί αισθάνεται έντονο άγχος και συναισθηματική πίεση στο να είναι αντάξιο πολλών καλών συμπεριφορών και να τα καταφέρει να ανταποκριθεί στις πολλές καλές συμπεριφορές, προκειμένου να ανταμειφθεί και όχι για κάποιον άλλο σκοπό.

 

Στην περίπτωση που η υλική ανταμοιβή χρησιμοποιείται ως απειλή και ποινή, ότι θα την χάσει εάν το παιδί δεν ανταποκριθεί σωστά στον γονεικό κανόνα, τότε αποδυναμώνεται ο ρόλος του γονέα, καθώς το όριο ουσιαστικά δεν μπαίνει από τον ίδιο τον γονέα αλλά από την υλική ανταμοιβή και έτσι χάνεται η ουσιαστική οριοθέτηση.

 

Επίσης, το παιδί δεν γνωρίζει την υλική αξία ενός δώρου και δεν έχει καμία σημασία εάν το δώρο είναι χαμηλής αξίας, αντιθέτως για εκείνα παραμείνει να είναι ένα δώρο και όταν εκπαιδεύεται στο να παίρνει πολλά δώρα από την μικρή ηλικία, είναι δύσκολο αργότερα να μπορεί να αντιληφθεί ότι ο γονέας δεν μπορεί να του αγοράσει κάτι ακριβό, καθώς έχει μάθει από μικρό στα πολλά δώρα. Ο γονέας δεν θα πρέπει να επαναπαύεται στο ότι το δώρο που αγόρασε ήταν μικρή αξίας. Το δώρο είναι δώρο για ένα παιδί, είτε κοστίζει ένα ευρώ είτε πολλά.

 

Ας δούμε ένα παράδειγμα:

 

«Εντάξει, κατάλαβα… Το θέλεις πάρα πολύ… Για να δούμε πόσο κοστίζει… Εντάξει, θα σου το πάρω… Θα μου υποσχεθείς όμως ότι θα είσαι καλό παιδί όλη την εβδομάδα και θα ακούς ό,τι σου λέω;»

Αυτή η τακτική είναι ξεκάθαρα δωροδοκία! Και το πιθανότερο είναι ότι δε θα λειτουργήσει, διότι το παιδί και δε θα έχει καλή συμπεριφορά και δεν πρόκειται να ακούσει! Δυστυχώς, προσφέροντας σε ένα παιδί ό,τι υλικό αγαθό ζητήσει, του δημιουργεί την προσδοκία ότι μπορεί να πάρει οτιδήποτε επιθυμεί στη ζωή του και ότι οι γύρω του οφείλουν να του το δώσουν.

Όταν μάλιστα το παιδί αρχίσει να κλαίει, να φωνάζει μέσα στο μαγαζί και δώσει σόου (και ο γονιός ντρέπεται που τους βλέπουν) και όταν δώσει υποσχέσεις – που δεν θα κρατήσει – και τελικά, ο γονιός λυγίσει και του πάρει το δωράκι, τότε το παιδί μαθαίνει ότι με τον κακό τρόπο κερδίζει.

Φυσικά θα χαρεί το παιδί με το απόκτημά του (γιατί ο εγκέφαλος θα πάρει τη δόση του από μπόλικη ντοπαμίνη που φέρνει αίσθημα χαράς), αλλά σύντομα θα χάσει το ενδιαφέρον του και θα θέλει κάτι άλλο. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται από μικρή ηλικία έναν shop-aholic, ή αποκτά το παιδί εθισμό στην απόκτηση υλικών αγαθών.

 

Τα δώρα είναι ένας ωραίος τρόπος να μυήσουμε τα παιδιά στην ευχαρίστηση του «δούναι και λαβείν» και καλό είναι να κρατήσουμε μακριά καθετί που υπαγορεύει ότι «η αξία σου εξαρτάται από τις πράξεις σου, τη συμπεριφορά σου, τα επιτεύγματά σου». Υπάρχουν άλλες στιγμές και ευκαιρίες, πολύ πιο κατάλληλες, για να επιβραβεύσουμε ή να τιμωρήσουμε τα παιδιά, αν το θεωρούμε απαραίτητο.

 

• Δεν προσπαθώ να εξαγοράσω την …ησυχία μου με ένα δώρο, για να μην γκρινιάζει ή επειδή θέλω να κάνω τις δουλειές μου ήσυχα

• Δεν του "τάζω" κάτι που δεν μπορώ ή και δεν θέλω να του αγοράσω, για να εξασφαλίσω την συμμετοχή του ή τις επιδόσεις του για παράδειγμα στο σχολείο "Αν μου φέρεις καλούς βαθμούς στο τρίμηνο, θα σου πάρω εκείνο το ποδήλατο που σου αρέσει"

• Δεν του αγοράζω δώρο για να δείξει μία …καλύτερη συμπεριφορά "Το απόγευμα που θα έρθουν οι φίλοι μας σπίτι, μείνε στο δωμάτιό σου και παίξε με το καινούργιο σου παιχνίδι…"

• Δεν του αγοράζω ότι θέλει μόνο και μόνο για να είμαι καλός γονιός ή για να μην με συγκρίνει με τους γονείς των συμμαθητών του που τους πήραν πολλά και μεγάλα δώρα. Καλός γονιός δεν είναι εκείνος που συγκρίνεται με τους άλλους γονείς και προσπαθεί να τους μιμηθεί στα υλικά πράγματα, καλός γονιός είναι εκείνος που μπορεί και αντιλαμβάνεται τις ανάγκες του παιδιού του, που είναι δίπλα του δίνοντάς του και τον κατάλληλο όμως χώρο να κινηθεί. Είναι εκείνος που δεν αφήνει τα υλικά να καλύψουν τις συναισθηματικές ανάγκες και επιθυμίες.

• Δεν του αγοράζω ότι θέλει, όποτε θέλει μόνο και μόνο γιατί το ζήτησε για να το έχω ήρεμο ή για να το ευχαριστήσω ή γιατί έτσι κάνει ο καλός γονιός.

• Δεν του αγοράζω δώρο μόνο και μόνο επειδή κλαίει και το ζητάει διαρκώς. Προσπαθώ να κάνω διάλογο μαζί του, όπου του ζητάω να μου εξηγήσει γιατί το θέλει τόσο πολύ. Στόχος είναι το παιδί να καταλάβει αν πραγματικά θέλει το συγκεκριμένο παιχνίδι ή αν απλά του έχει κολλήσει στο μυαλό και επιμένει.

• Δεν του αγοράζω συχνά δώρα, μόνο και μόνο επειδή μου αρέσει εμένα ή επειδή δεν μου αγόραζαν εμένα όταν ήμουν παιδί. Με άλλα λόγια δεν προσπαθώ να κλείσω δικούς μου ανοιχτούς λογαριασμούς με τους δικούς μου γονείς μέσα από το παιδί μου.

• Δεν του αγοράζω ακριβά δώρα γιατί τα φθηνά δεν θα τα εκτιμήσει. Το παιδί δεν μπορεί να γνωρίζει την αξία του δώρου, ούτε τι είναι ακριβό και τι όχι. Είναι η ανασφάλεια του γονιού να δείξει (μάλλον στους συγγενείς και φίλους) ότι η αγάπη προς το παιδί του είναι εξίσου ακριβή. Και όμως η αγάπη δεν μπορεί να μετρηθεί ούτε με ευρώ, ούτε με το καλύτερο χρυσάφι του κόσμου. Η μητρική ή πατρική αγκαλιά είναι ανεκτίμητη.

• Δεν ντρέπομαι να του πω ότι οικονομικά δεν μπορώ να του αγοράσω τόσο ακριβό δώρο ή δώρα. Συνήθως τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν όταν τους εξηγήσουμε το περιβόητο "Γιατί". Μάλιστα, μπορεί και εκείνα να θέλουν να μας βοηθήσουν με το να ζητήσουν από κάποιον άλλο συγγενή το σπιτάκι της κούκλας και την κούκλα μόνο από εμάς, ή την στολή

• του ήρωα από τη γιαγιά και τον ήρωα από εμάς. Επίσης, μπορούμε εμείς να τους το προτείνουμε αν εκείνα δεν το σκεφτούν από μόνα τους.

• Δεν "πρέπει" να του κάνω και άλλο δώρο την Πρωτοχρονιά. Το δώρο που θα φέρει ο ʼγιος Βασίλης στο παιδί. Καλό θα ήταν να μην δεχτεί και κάποιο άλλο δώρο.

• Δεν κρατάμε παλιά παιχνίδια στην αποθήκη ή στην ντουλάπα εφόσον δεν τα χρησιμοποιεί πια. Έχετε σκεφτεί πόσο χώρο πιάνουν τα παιγνίδια που το παιδί σας δεν παίζει πια μαζί τους; Είναι αλήθεια ότι τα παιδιά βαριούνται εύκολα. Για αυτό λοιπόν, μπορείτε να το βάλετε στη διαδικασία να διαλέξει ποια είναι αυτά που δεν θέλει για να τα δωρίσει σε άλλο παιδάκι ή να τα δώσετε σε κάποιον έρανο. Είναι σημαντικό να περάσουμε στο παιδί μας το μήνυμα αγάπης των γιορτών και όχι μόνο των δώρων. Έτσι και το παιδί σας θα νιώσει ότι προσφέρει αλλά θα κατανοήσει ότι έχει πολλά παιχνίδια που γρήγορα τα βαριέται, έτσι ίσως σταματήσει να επιμένει τόσο πολύ στον αριθμό των παιγνιδιών που σας ζητάει.

• Το μαθαίνω να δίνει και να κάνει το ίδιο δώρα. Μπορείτε να το ρωτήσετε αν θέλει να κάνει εκείνο δώρο στον παππού, στη γιαγιά, στη θεία, στα ξαδελφάκια του, βάζοντάς το να διαλέξει ή ακόμη καλύτερα να προσπαθήσει να "φτιάξει" ένα δώρο, όπως μια ζωγραφιά, μία χριστουγεννιάτικη κάρτα, ένα χριστουγεννιάτικο στολίδι όπως αυτά που κάνουν στο σχολείο… Με πιο απλά λόγια, μάθετέ του να προσφέρει αλλά και να δημιουργεί. Η χαρά που θα πάρει όταν πει ότι το έφτιαξε μόνο του θα είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που θα είχε με κάτι έτοιμο. Παράλληλα, το μαθαίνετε μέσω της έμφασης στο συναίσθημα να γίνει πιο εκφραστικό.

 

Κλείνοντας, να έχετε πάντα στο μυαλό σας τον χρυσό κανόνα: Μόνο ένα δώρο κάθε φορά! Όσο μεγάλος και αν είναι ο πειρασμός είτε για το παιδί, είτε για εσάς, το μαθαίνετε να δίνει μεγαλύτερη αξία και να εκτιμά αυτό που του δίνετε, καθώς και να μην γίνετε άπληστο και κακομαθημένο. Είναι ένας τρόπος οριοθέτησης του παιδιού, γιατί μην ξεχνάμε ότι τα ίδια τα παιδιά μας προκαλούν με τη συμπεριφορά τους να τους βάλουμε το όριο. Οι γονείς είναι σημαντικότερο να επενδύουν σε ηθικές ανταμοιβές, όπως λεκτικές επιβραβεύσεις, μια αγκαλιά, ουσιαστική ενασχόληση με το παιδί στα πλαίσια παιχνιδιού, μία γονεική βόλτα.