Το δημιουργικό παιδί δεν είναι απλώς το παιδί που μαθαίνει να παίζει πιάνο στα τέσσερα έτη ή δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική ή την κλασική μουσική. Η δημιουργικότητα δεν έχει καμία σχέση με το πρόωρο ταλέντο. Το κάθε παιδί έχει μέσα του το δυναμικό της δημιουργικότητας. Ο βαθμός που θα μπορέσει να ενεργοποιήσει αυτό το δυναμικό θα καθορίσει το κατά πόσο ένα παιδί θα ζήσει δημιουργική ζωή. Τον κεντρικό ρόλο δεν τον παίζουν τα γονίδια, ούτε τα χρωμοσώματα, ούτε το οικογενειακό περιβάλλον, ούτε η οικονομική κατάσταση. Η δημιουργικότητα υπερβαίνει όλα αυτά τα στοιχεία. Ο καθοριστικός παράγοντας είναι πάνω από όλα η δική σας στάση απέναντι στα παιδιά και ο τρόπος που έρχεστε σε επαφή με τη μοναδικότητα του καθενός. Πολλά παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν, μεγαλώνοντας, πολλά ταλέντα και επιδεξιότητες που ξεπερνούν τους γονείς, ωστόσο, το δημιουργικό παιδί είναι εκείνο που όχι μόνο είναι ελεύθερο να φερθεί δημιουργικά, αλλά που ενθαρρύνεται προς αυτή την κατεύθυνση από τους σημαντικούς ανθρώπους της καθημερινής του ζωής. Τα δημιουργικά παιδιά είναι εκείνα που αγαπούν το παιχνίδι και την εφεύρεση νέων παιχνιδιών. Δείχνουν να χαίρονται πολύ με την κατασκευή νέων κανόνων και την επινόηση ρόλων που θα μοιράσουν στους άλλους. Τους αρέσει να ρωτούν για τα πάντα και η περιέργεια τους φαίνεται απεριόριστη. Ενδιαφέρονται για οτιδήποτε βρίσκεται μπροστά τους και θέλουν πάντα να δοκιμάσουν νέα πράγματα, αντί να φοβούνται το άγνωστο. Τα δημιουργικά παιδιά ρωτούν συνεχώς «γιατί;» και το περιβάλλον τους δεν τα αποθαρρύνει. Τα δημιουργικά παιδιά αγαπούν τα παζλ, τους κύβους, τα επιτραπέζια παιχνίδια και οτιδήποτε βοηθάει το μυαλό τους να δουλέψει περισσότερο. Είναι φοβερά ικανά στο να μαντεύουν πράγματα, όταν τα αφήνουμε ελεύθερα να εξερευνήσουν την πραγματικότητα και όταν δεν τα βαραίνουμε με υπερβολικούς κανονισμούς, γύρω από το πώς θα πρέπει να παίξουν. Ένα δημιουργικό παιδί θα σας αγκαλιάσει και θα σας κάνει χίλιες εξυπηρετήσεις, κάποιο απόγευμα, σε σημείο που θα αναρωτηθείτε τι το σπουδαίο κάνατε για να αξίζετε ένα τόσο τέλειο παιδί. Την άλλη στιγμή, κινδυνεύετε να το δείτε να βάζει τις φωνές, να σας φωνάζει κάποια άσχημη λέξη και να τρέχει στο δωμάτιο του κλαίγοντας. Τα παιδιά αυτά είναι μοναδικά μέσα τους. Είναι κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάτε ποτέ. Τα δημιουργικά παιδιά έχουν δημιουργικό εσωτερικό κόσμο. Ένα δημιουργικό παιδί κάνει τις επιλογές του βασισμένο, όχι πάνω στην «εκπαίδευση» που καταφέρατε να του δώσετε με φράσεις, όπως: « Κάνε το σωστό», ή «ο Θεός μας κοιτάει από ψηλά», ή «Οι βαθμοί σου είναι πιο σημαντικοί από σένα», αλλά πάνω στην επιθυμία του για αυτοβελτίωση και στο σεβασμό του για τους άλλους. Τα δημιουργικά παιδιά προσανατολίζονται στη μάθηση από περιέργεια και αγάπη για τη λύση προβλημάτων και όχι τόσο πολύ για να αποκτήσουν την επιδοκιμασία ή διάφορες εξωτερικές επιβραβεύσεις. Αν ένα δημιουργικό παιδί αφοσιωθεί σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, ό,τι και να κάνετε, δεν πρόκειται να το αποσπάσετε από το πρόβλημα αυτό ώσπου να βρει λύση. Τα δημιουργικά παιδιά νιώθουν την εσωτερική ανάγκη να βρουν λύσεις που ξεπερνούν τις εξωτερικές ανταμοιβές. Δεν χρειάζονται ούτε επιζητούν βαθμούς στις εργασίες τους. Στην πραγματικότητα, ξέρουν πολύ καλά πόσο και αν προοδεύουν, ακόμα και στις πιο μικρές τάξεις και πολύ συχνά θεωρούν το μοίρασμα των βαθμών σαν μία ανάγκη του δασκάλου και όχι σαν κάτι που μπορεί να τα ενθουσιάσει. Όλα τα παιδιά είναι δημιουργικά. Στο χέρι σας είναι να καλλιεργήσετε, να τροφοδοτήσετε και να ενθαρρύνετε τα φυσικά δημιουργικά τους ένστικτα. Μερικές συμπεριφορές που εμποδίζουν τις φυσικές, δημιουργικές τάσεις των παιδιών μας Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας σε μία υπερβολική εξάρτηση από σας και δεν τους επιτρέπετε να αντιμετωπίζουν τα προβλήματα τους με τον δικό τους, μοναδικό τρόπο. Σπρώχνετε τα παιδιά σας να είναι σαν τους άλλους: να συμμορφώνονται, να προσαρμόζονται και να αποφεύγουν τη διαφορά. Τα διδάσκετε να σκέφτονται με κλασικούς τρόπους και τα συγκρίνετε συνεχώς με τους άλλους, όταν δεν φέρονται σωστά. Αποθαρρύνετε τις ερωτήσεις, αγνοώντας τα επίμονα «γιατί;» τους ή απαντώντας παραπλανητικά και αφήνοντας τα να καταλάβουν ότι δεν σας ενδιαφέρουν. Τους διδάσκετε να διαλέγουν πάντοτε το σίγουρο και να αποφεύγουν με κάθε θυσία το ρίσκο. Δεν αφιερώνετε καθόλου χρόνο στην καθημερινή επαφή με τα παιδιά σας: το διάβασμα μαζί τους, την κουβέντα και την απάντηση των ερωτήσεων τους. Τους διδάσκετε να «μένουν μέσα στις γραμμές», όταν χρωματίζουν, γράφουν, διηγούνται μία ιστορία, παίζουν ένα παιχνίδι ή κάνουν οτιδήποτε άλλο. Τα τιμωρείτε επειδή είπαν την αλήθεια. Αφήνετε τα παιδιά να πιστεύουν ότι είναι μέτρια ή φυσιολογικά και ότι δεν έχουν καμιά μεγαλοσύνη και μεγαλοφυΐα μέσα τους. Τους δίνετε την εντύπωση ότι δεν έχουν ταλέντα. Αποθαρρύνετε τη δημιουργική εξερεύνηση, κριτικάροντας ή υποτιμώντας τις δημιουργικές τους προσπάθειες. Δεν τους προσφέρετε το παράδειγμα ενός ανθρώπου που ακολουθεί τα δικά του δημιουργικά ενδιαφέροντα με αφοσίωση και ενθουσιασμό. Διδάσκετε στα παιδιά ότι δεν εμπιστεύεστε τη γνώμη τους, γιατί τα θεωρείτε πολύ μικρά, για να έχουν σχηματίσει απόψεις που να έχουν αξία. Παρακολουθείτε συνεχώς τη ζωή τους και επεμβαίνετε στα παιχνίδια τους, επιβάλλοντας τις συμβουλές σας, τους περιορισμούς σας και τους κανόνες σας. Μιλάτε στα παιδιά με συγκαταβατικό τρόπο, αντιμετωπίζοντας τα σαν κατώτερα, ή χρησιμοποιείτε τη μωρουδίστικη ομιλία, σαν τον κύριο τρόπο επικοινωνίας σας. Τους δίνετε έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό παιχνιδιών και γεμίζετε την ζωή τους με μικροαντικείμενα, με την τηλεόραση, το κινητό και πολλά πράγματα, προκειμένου να είναι συνεχώς απασχολημένα. Παίρνετε εσείς την ευθύνη της δικής τους πλήξης, φροντίζοντας να επινοείτε δραστηριότητες που θα γεμίζουν το χρόνο τους. Δεν τους δίνετε την ευκαιρία να μείνουν μόνα τους, όποτε το θέλουν. Παίρνετε τη θέση ότι τα παιδιά έχουν λάθος και οι ενήλικοι δίκιο, σε οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει στη ζωή τους. Ή τοποθετείστε πάντοτε σε αντίθετη θέση. Δεν τα αφήνετε να σκεφτούν μόνα τους και να βρουν λύσεις. Τα κρατάτε μέσα και υπό επιτήρηση τον περισσότερο χρόνο. Τα υποχρεώνετε να μετέχουν από πολύ νωρίς σε ομαδικά αθλήματα, θεωρώντας ότι είναι πολύ σπουδαίο να μαθαίνουν να ανταγωνίζονται. Διδάσκετε στα παιδιά ότι για να σας ευχαριστήσουν πρέπει πάντα να υπακούουν, αντί να αναπτύξουν δικούς τους κώδικες ηθικής, που θα τους κουβαλήσουν μαζί τους σε όλη τους τη ζωή. Τα αποθαρρύνετε από την εξερεύνηση της ζωής, επειδή έτσι θα λερωθούν, θα αντιμετωπίσουν προβλήματα, ή θα προκαλέσουν προβλήματα σε σας. Δεν τα επαινείτε για τις «αλλόκοτες» εφευρέσεις τους ή τις μοναδικές τους λύσεις. Επαινείτε μόνο τα βραβεία που παίρνουν και όχι τη δραστηριότητα. «Μπράβο, πήρες καλό βαθμό». «Καταπληκτικό! Κέρδισες το κύπελλο». «Απίθανο! Βγήκες πρώτος σ’ ολόκληρη την τάξη». Κολλάτε ετικέτες στα παιδιά. «Είσαι αγόρι και γι’ αυτό θα πρέπει να έχεις θάρρος». «Δεν κάνουν τέτοια πράγματα τα κορίτσια». Μερικές απλές στρατηγικές, για να τροφοδοτήσετε τα παιδιά σας με μεγάλες δόσεις δημιουργικότητας Προσπαθήστε να είστε υπομονετικοί με τα παιδιά σας έτσι που να μπορέσουν να διδαχτούν από τις δικές τους απόψεις, αντί να εξαρτώνται από εσάς. Επιτρέψτε στα παιδιά σας να είναι μοναδικά, χωρίς να γίνουν αντικομφορμιστές από σύστημα. Αντιμετωπίστε με έναν διαφορετικό τρόπο την επιμονή τους να βάζουν συνέχεια ερωτήσεις, όταν είναι πολύ μικρά. Μην ξεχνάτε ότι η δημιουργικότητα και το ρίσκο πηγαίνουν μαζί. Αφιερώστε μερικά λεπτά την ημέρα στο να καθίσετε μαζί με τα παιδιά σας να τα ακούσετε. Αφήστε στα παιδιά σας την ελευθερία να είναι ο εαυτός τους σε όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς της ζωής τους. Είναι ανάγκη να μεγαλώσουν τα παιδιά, ακούγοντας ότι είναι σπουδαία. Κάθε φορά που έχετε να διαλέξετε ανάμεσα στον έπαινο ή την κριτική, διαλέξτε τον έπαινο και προσφέρετε τον όσο γίνεται πιο συχνά. Προβάλλετε στα παιδιά σας το παράδειγμα ενός ατόμου που απολαμβάνει τις δικές του δημιουργικές δραστηριότητες. Μη μιλάτε μωρουδίστικα στα παιδιά σας, αν θέλετε να αναπτύξουν μία υγιή αίσθηση της δημιουργικότητας. Αν θέλετε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα τους, δώστε τους μία ευκαιρία να εξερευνήσουν τον κόσμο, χωρίς να τα φορτώνετε με έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό παιχνιδιών. Μην φοβηθείτε να πείτε: « Δεν ξέρω». Δώστε στα παιδιά σας άφθονες ευκαιρίες να σκεφτούν τα πράγματα μόνα τους. Παραχωρήστε στα παιδιά σας το δικαίωμα να έχουν έναν δικό τους χώρο για να δημιουργήσουν, να σκεφτούν, να απομονωθούν, ή να κάνουν οτιδήποτε θέλουν. Όταν επαινείτε τα παιδιά σας για κάτι, προσπαθήστε να δίνετε σημασία στο τι σημαίνει το πράγμα αυτό για εκείνα, αντί να τους διδάσκετε να επιδιώκουν μόνο τις εξωτερικές επιβραβεύσεις. Μην ξεχνάτε ποτέ ότι τα δημιουργικά παιδιά δεν είναι κατ’ ανάγκη καθαρά και τακτικά. Κρατήστε στο μυαλό σας αυτά τα λόγια: « Όταν είμαι εντελώς ο εαυτός μου». Τα παιδιά που έχουν το δικαίωμα και την ενθάρρυνση να είναι απολύτως ο εαυτός τους θα λάμψουν δημιουργικά. Γιατί, τελικά, αυτό είναι η δημιουργικότητα και τίποτα παραπάνω, το να είσαι απλώς ο εαυτός σου και το να ανοίγεσαι στη ζωή μ’ αυτόν τον μοναδικό εαυτό. Η δημιουργική προσέγγιση στην ανατροφή των παιδιών σας δεν απαιτεί από εσάς ούτε περισσότερο χρόνο, ούτε περισσότερη ενεργητικότητα, μόνο μία διαφορετική στάση - μία δημιουργική στάση.